Рӯзи умумиҷаҳонии мубориза бо меҳнати кӯдак – 12 июн

Тољикистон дорои сохтори ањолии љавон ва ояндадор мебошад ва давлати мо мавќеи худро нисбати њуќуќи кўдак муайян кардааст.Њукумати Љумњурии Тољикистон як ќатор њуљљатњои њуќуќии байналмилалїва санадњои меъёрии њуќуќиро батасвиб расонида, тибқи онњо љањати барњам додани шаклњои бадтарини мењнати кўдак дар сатњи миллї ва мањаллї  тадбирњои амалї меандешад.

Таваљљуњ ба масъалаи мазкур аз Конститутсияи Љумњурии Тољикистон, муќаррароти Кодекси мењнати Љумњурии Тољикистон, Ковенсияи СММ дар бораи њуќуќи кўдак (1989), КонвесияњоиТашкилоти Байналмилалии Мењнат№ 138 “Оиди њадди аќали синну сол барои ба кор ќабул кардан” (с.1993) ва №182 “Оиди манъ кардан ва аз байн бурдани шаклњои бадтарини мењнати кўдак”(2005) ва Тавсияномаи ТБМ №190 “Оиди манъ намудан ва чорањои зарурї андешидан љињати нест намудани шаклњои бадтарини мењнати ноболиѓон”сарчашма мегирад.

Дар ин радиф ќарорњои Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 4 марти соли 2014, тањти №169 “Рўйхати корњои шароиташон номусоид ва зараровар, ки истифодаи мењнати ашхоси аз 18-сола хурд иљозат дода намешавад ва њадди меъёрњо њангоми дастї бардоштан ва кашонидани борњо”, ва аз 31 октябри соли 2014, тањти № 690 “Дар бораи Барномаи миллї оид ба барњамдињии шаклњои бадтарини мењнати кўдакон дар Љумњурии Тољикистон барои солњои 2015-2020” тасдиќ гардидаанд.

Санадњои меъёрии њуќуќии ба тасвибрасида љавобгўи меъёрњои байналмилалї буда ба манфиати љавонон, ки ояндаи миллатанд, равона карда шудабарои амалишавии њуќуќњои конститутсионии шањрвандон, аз љумла њифзи њуќуќи кўдак ва роњ надодан ба љалби кўдакон ба шаклњои бадтарини мењнат, таъмини бехатарї, њифзи саломатї ва ќобилияти кории насли наврас дар љараёни њаёт њамаљониба мусоидат менамоянд. Бояд ба њар як шањрванд, корфармо, корманд ва падару модар муњтавои ин хуљљатњои зарур расонида шавад.

Имрўз Тољикистон дар ќатори он кишварњои Осиёи Марказї љойгир аст, ки дар онњо баъзан њолатњои љалби кўдакон ба шаклњои бадтарин мењнат ошкор гардидаанд.Пањншавии шаклњои бадтарин мењнати кўдак барои бехатарї, тањсилу маълумотгирї, саломатї ва некуањволии кулли кўдакон оќибатњои фалокатовар дорад.

Мењнати кўдакони тољик аз љониби хонаводаашон асосан дар бахши корњои кишоварзї – дар майдонњои пахта, боѓу обчакорї, тамокупарварї, шолизор, чарогоњњо ва хољагињои гову молпарварї, инчунин дар шустушўи мошинњо, аробакашї дар бозор ва ѓайра истифода мешавад.

Мувофиќи натиљаи тањќиќи мењнати кўдак, ки аз љониби Агентии омори назди Президенти Љумњурии Тољикистон гузаронида шудаст, дар соли 2012дар кишварамон шумора умумии кудакони аз 5 сола то 17 сола ба 2,2 миллион расидааст. Шумораи кудакони коргар 23,4 фоизро ё 522 њазор нафарро ташкил додааст.

Мубориза бо мењнати кўдак масъалаи рушд аст ва мутобиќи ќонунгузории љорї яке аз вазифањои асосии давлат мањсуб дониста шуда, барои тањкими минбаъдаи заминањои меъёрии њуќуќии ин самт пайваста чорањои зарурї андешида мешаванд.

Болоравии иќтисодиёти кишвар, баландшавии сатњи некўањволии мардум ва пайгирии ўњдадорињои гирифтаи Њукумати Љумњурии Тољикистон имкон медињаднд, ки дар барњам додани мењнати кўдак маќомоти иљроия дар њамкорї бо шарикони иљтимої, љомеаи шањрвандї ва ташкилотњои байналмилалї ба пешравињо ноил гардем.

Созмони Милали Муттањид 12 июнро њамчун Рўзи умумиљањонии мубориза бо мењнати кўдак муайян намудааст ва ин љашнро понздањ сол боз дар саросари дунё бо гузаронидани чорабинињои иттилоотї ќайд менамоянд. Њар сол аз љониби Ташкилоти Байналмилалии Мењнат бахшида ба ин рўз мавзўи асосїњамчун шиори рўз интихобмегардад,ки вобаста ба он чорабинињои марбут ташкил ва гузаронида мешаванд.Соли 2016 мавзўи рўз “Дар занљирањои таъминот ба мењнати кўдакон хотима дињем. Ин амал ба њар кас дахл дорад!”буд, вазъи имрўзаи њассоси њаёти љомеаро ба инобат гирифта шиори соли 2017 “Кудаконро аз мењнати дар натиљаи низоъ ва оќибати офатњои табии бамиёномада њифз менамоем”эълон гардидааст.

Зиёда аз 1,5 миллион ањолии курраи замин дар давлатњое ба сар мебаранд, ки гирифтори љангу низоъ ва хушунатанд. Ѓайр аз ин, њамасола ба њисоби миёна 200 миллион ањолии дунё аз офати табиї зарар мебинанд, ки се як њиссаро аз ин шумора кўдакон ташкил медињанд. Дар ин њолатњо инсон њаёти худ, молу мулк ва саломатиашро аз даст дода, ба камбизоатї, гуруснагї ва шароити њаёти носолим дучор мегардад, њуќуќњои инсон поймол мегарданд. Ва пеш аз њама дар ин њодисањо кўдакон зарар мебинанд, чунки мактабу муассисањои хизматрасон валангор мегарданд ваќисми зиёди кўдакон дар кўча мемонанд, ки ин боиси осебпазир шудани онњо мегардад. Дар натиљаи љангу назоъњо ва оќибатњои офатњои табиї шумораи зиёди кўдакони беназорату бепаноњ ба бозори мењнат ворид шуда, љалби онњо ба шаклњои бадтарини мењнат ба маротиб зиёд мегардад.

Бањри дар амал таъмин намудани њуќуќи кўдак аз љумла барњам додани мењнати кўдак дар пеш корхои зиёдеро мебояд анљом дод, чунки давлатњои аъзои Ташкилоти Байналмилалии Мењнат, ки Тољикистон низ ба он шумора шомил аст, маќсад гузоштаанд, ки то соли 2025 шаклњои бадтарини мењнати кўдакро барњам дињанд.